Barbara Bossak-Herbst, Warszawska enklawa. Świat społeczny wyścigów konnych na Służewcu
Książka jest pierwszą monografią społeczną Torów Wyścigów Konnych Służewiec w Warszawie oraz związanych z nimi środowisk społecznych: przede wszystkim graczy oraz pracowników stajni wyścigowych. Szerszy kontekst dla przemian konfiguracji instytucji społecznej Wyścigów stanowi analiza miejsca służewieckiego Toru w tkance miejskiej stolicy, w różnych okresach historycznych. Po 89 roku trwa konflikt na poziomie różnych instytucji i układów społecznych w zakresie dalszego zagospodarowania poszczególnych części terenów miasteczka wyścigowego na Służewcu. Monografia powstała w oparciu o materiał zgromadzony podczas realizacji badań etnograficznych oraz archiwalnych w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki (Opus 8).
Książkę otwiera omówienie koncepcji teoretycznych (rozdział 1), które umożliwiły uszczegółowienie pytań badawczych i interpretację zagadnień poruszanych w rozdziałach opartych na zgromadzonych źródłach. Następnie przedstawione są źródła i wykorzystane podczas realizacji projektu metody badawcze (rozdział 2). Rozdział 3 poświęcony jest historii społecznej płaskich wyścigów konnych w stylu angielskim. Podrozdziały zawierają omówienie społecznych komponentów instytucji wyścigów w krajach, które miały znaczący wpływ na ziemie polskie znajdujące się pod zaborami. Nieco bardziej szczegółowe opracowanie omawia wyścigi w ośrodkach, które znajdują się we współczesnych granicach Polski. Rozdział 4 poświęcony jest historii społecznej wyścigów konnych w Warszawie międzywojennej – z jednej strony funkcjonowaniu toru przy ulicy Polnej, z drugiej projektowi i budowie nowego hipodromu i centrum treningowo-mieszkalnemu na Służewcu.
Dalsze rozdziały poświęcone są losom służewieckiego toru i związanej z nim społeczności pracowników TZHK w okresie drugiej wojny światowej (rozdział 5) i funkcjonowaniu świata wyścigów konnych na Służewcu w latach powojennych przed powstaniem PTWK (rozdział 6). Rozdział 7 poświęcony jest pierwszym latom po powstaniu przedsiębiorstwa, kiedy to finalnie dokonała się przebudowa wielu sfer ekonomiczno-społeczno-politycznych, wpływających na kształt stołecznych wyścigów w dobie PRL-u. Następna duża część (rozdział 8) obejmuje lata 1953-1993, czyli cztery dekady względnej stabilizacji warunków funkcjonowania instytucji wyścigów w Polsce. Rozdział ten został podzielony na części, które pozwalają ukazać segmenty świata społecznego wyścigów konnych. Są one poświęcone kolejno: światu pracy w ramach PTWK, społeczności sąsiedzkiej mieszkającej na terenie osiedla pracowniczego, otoczeniu społeczno-przestrzennemu Toru. Mitingom, publiczności wyścigowej, bukmacherom oraz obecności wyścigów w prasie w latach 1953-1993 poświęcono rozdział 9.
Rozdział 10 obejmuje lata 1994-2007, które charakteryzowała niespójność i efemeryczność rozwiązań formalno-prawnych dotyczących organizacji wyścigów i zakładów wzajemnych w Polsce. Ostatni duży rozdział 11 obejmuje lata 2009-2018. Omówione zostały w nim obecna infrastruktura i podział funkcjonalny Toru. W poszczególnych podrozdziałach analizie poddane zostały różne wymiary funkcjonowania światów społecznych mieszkańców Toru. Zaczęto od omówienia charakteru społeczności sąsiedzkiej na Torze, przeanalizowano rodzaje spajających ją więzi i ich przemiany po likwidacji PTWK, następnie omówiono postawy wobec Toru mieszkańców sąsiadujących z nim osiedli, dalej świat pracy na Wyścigach: specyfiki pracy z końmi, relacji między pracownikami stajni i roli płci na wyścigach. Na zakończenie ukazano współczesny subświat społeczny graczy wyścigowych.
Wątkiem spajającym wszystkie części pracy jest zagadnienie znaczenia wydzielonej przestrzeni toru Służewiec dla kształtowania się jego światów społecznych. Książkę zamykają rekomendacje wyrastające z interpretacji zebranego materiału przez pryzmat m.in. koncepcji ekologii społecznej i środowiska rekombinowanego (recombinant ecology).
